Ωστόσο, αν δούμε καλύτερα τον μηχανισμό της ομοιόστασης, θα αντιληφθούμε ότι δεν λειτουργεί πάντοτε προς όφελος του ατόμου. Αν θυμηθούμε κάθε φορά που δοκιμάσαμε να αλλάξουμε κάτι στην ζωή μας, να ξεκινήσουμε κάτι καινούριο, θα φέρουμε στο νου μας ένα πλήθος παραγόντων που μας προέτρεπαν να εγκαταλείψουμε την προσπάθειά μας και να επιστρέψουμε στην προηγούμενη «ισορροπημένη» και εφησυχασμένη ζωή μας. Ο πόνος στα εσωτερικά όργανα και στους μυς κάποιου συνηθισμένου στην καθιστική ζωή ατόμου που ξεκινά να γυμνάζεται, είναι ο συναγερμός που φωνάζει «Αυξάνεται ο ρυθμός της καρδιάς, αλλάζει ο μεταβολισμός, ό,τι κι αν κάνεις, σταμάτησέ το αμέσως». Ο μηχανισμός της ομοιόστασης δεν δύναται να διακρίνει ότι αυτή η αλλαγή είναι προς όφελος του οργανισμού· την αντιλαμβάνεται ως απειλή, προκαλώντας σκέψεις για παραίτηση και αναζήτηση κάποιου άλλου είδους δραστηριότητας λιγότερο επαχθούς για το αγύμναστο σώμα.
Δεδομένης της αναλογίας κυττάρου–ανθρώπου / ανθρώπου–κοινωνίας, γίνεται ευδιάκριτη η αντιστοιχία των φυσικοχημικών αναλογιών λειτουργίας ενός βιολογικού οργανισμού με τους κανόνες, τα καθήκοντα, τα δικαιώματα, τις απολαβές, τις κυρώσεις, τα κωδικοποιημένα σήματα, τους ηθικούς κανόνες, τους νόμους και την κουλτούρα μιας οργανωμένης κοινωνίας.
Και σ’ αυτό όμως, το κοινωνικό επίπεδο, η ομοιόσταση λειτουργεί όπως στα κύτταρα. Δεν δύναται να διακρίνει αν η επιχειρούμενη αλλαγή βαίνει προς την επέλευση ενός μακροχρόνια θετικού αποτελέσματος ή όντως είναι αρνητική για τον οργανισμό. Ο υιός μιας οικογενείας στην οποία ο πατέρας μεθάει περιοδικώς και κακομεταχειρίζεται τα μέλη της, πολύ πιθανόν να εμφανίσει παραβατική συμπεριφορά, ακόμα και εάν το πρόσωπο του τυράννου πατέρα του είναι απεχθές κι εξαλειφθεί με οποιονδήποτε τρόπο. Η ομοιόσταση τον οδηγεί στην πρόκληση ανισορροπιών στην οικογένεια, οι οποίες προηγουμένως οφειλόταν στις πράξεις του πατέρα του. Υποσυνείδητα (ο υιός) θεωρεί ως φυσιολογική, την προηγούμενη προβληματική κατάσταση και αναλαμβάνει να την διατηρήσει.
Κατά τον ίδιο τρόπο, οι κοινωνίες και οι πολιτισμοί αντιστέκονται σε επερχόμενες αλλαγές. Όσο πιο μεγάλο είναι το μέγεθος της αλλαγής και όσο πιο σύντομος ο χρόνος στον οποίο θα πραγματοποιηθεί, τόσο πιο σθεναρή είναι η αντίσταση που θα προσπαθήσει να την αναχαιτίσει. Η ιστορία μας διδάσκει πως αν μια πολιτισμική αλλαγή βρεθεί αντιμέτωπη με μια τεράστια αντίσταση από πλευράς της κοινωνίας, θα πρόκειται είτε για κάποια τρομερή ιδέα προς όφελός της, είτε για κάποια τραγικά κακή ιδέα με τις ανάλογες συνέπειες. Οι μικρές αλλαγές είναι πιο εύκολο κι ανώδυνο να γίνουν αποδεκτές, ανεξαρτήτως που μπορεί να οδηγήσουν μακροπρόθεσμα, γι’ αυτό βλέπουμε τόσο μεγάλο πλήθος από αυτές. Τούτη είναι η τακτική που χρησιμοποιείται για την διάβρωση συνεκτικών κοινωνιών, από πολιτισμικής και πληθυσμιακής απόψεως και λαμβάνει χώρα παγκοσμίως και κυρίως στην Ευρώπη εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Είναι ο δόλιος και ύπουλος τρόπος που διαλέχθηκε για την εξαφάνιση κάθε υγιούς και φυλετικά δομημένης – ιεραρχημένης κοινωνίας, εφόσον κάθε άλλος τρόπος θα γεννούσε πολέμους, ταραχές, επαναστάσεις και στο τέλος θα αποτύγχανε τραγικά.
Το παρόν κείμενο δεν γράφτηκε για να καταδικάσει την ομοιόσταση. Η σταθερότητα που εξασφαλίζει στο σώμα, την ψυχοσύνθεση και στις κοινωνίες μας ο μηχανισμός της είναι πολύτιμη.
Ωστόσο, αλλαγές συμβαίνουν καθημερινά· τα δεδομένα αλλάζουν· τα άτομα, οι οικογένειες, οι κοινωνίες αλλάζουν. Το παρελθόν των ανθρώπων της φυλής μας, μας δείχνει πως δεν φοβήθηκαν την αλλαγή όταν αυτή γινόταν συγκροτημένα, συνειδητοποιημένα και για κάποιον σκοπό. Είτε επρόκειτο για μετανάστευση προς μακρινούς τόπους για την επιβίωσή τους, είτε για την αντίσταση σε βάρβαρους εισβολείς, είτε για την κατάκτηση της γνώσης και της τεχνολογίας, είτε για την ολική ρήξη και ανατροπή του εκάστοτε σαθρού κατεστημένου, εξέχουσες μυθικές και ιστορικές προσωπικότητες, έφθασαν επάξια σε ατομικά και συλλογικά κατορθώματα, φέρνοντας την αλλαγή σεβόμενοι, όμως, και εμπνεόμενοι από τα κατορθώματα των προγόνων τους. Δάμασαν το Χάος και επέβαλλαν την Τάξη, ανέλυσαν τον φυσικό κόσμο, αναζήτησαν την αιτία πίσω από κάθε τι, στοχάστηκαν έννοιες όπως Θεός, άνθρωπος, κόσμος, πνεύμα, ύλη, οδήγησαν τον λαό τους έξω από τον βούρκο της φθοράς και του αφανισμού, σε κορυφές πολεμικής δόξης και στα υψηλότερα σκαλιά της πυραμίδος των πολιτισμών.
Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο της Ιστορίας τα παραδείγματα τέτοιων προσωπικοτήτων λιγοστεύουν όσο πλησιάζουμε στο σήμερα. Καθώς οδεύουμε στο τέλος αυτής της εποχής, η ροπή της ομοιοστάσεως μας κατευθύνει προς και συντείνει εφησυχασμό προ της κρατούσης καταστάσεως, ενώ ταυτόχρονα τα βρώμικα χέρια των αιώνιων δυναστών της ανθρωπότητος, μας σπρώχνουν σιωπηρά, ανεπαίσθητα αλλά και σταθερά στον γκρεμό της φυσικής και πνευματικής μας εξαφανίσεως.
Έχοντας όμως οσμιστεί την περιρρέουσα δυσωδία του καταρρέοντος κόσμου, οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε την ομοιόσταση, προχωρώντας με θάρρος στις απαραίτητες βελτιωτικές αλλαγές σε ατομικό πρωτίστως επίπεδο. Ξέρουμε ότι οι συναγερμοί της θα χτυπήσουν σε κάθε μας βήμα προς την αλλαγή· ο ίδιος ο εγκέφαλός μας θα προσπαθήσει να φρενάρει αυτήν την προσπάθεια Θα μας θυμίσει την ευκολία της ένδυσης ενός ψεύτικου «εγώ» απέναντι στην αναζήτηση του πραγματικού μας Εαυτού. Διότι και τα πολλαπλά “εγώ” αποτελούν μέρος και εκφάνσεις της ομοιοστατικότητος, η δε οργάνωσή τους και αυτοάμυνα, με αμοιβαίες, επίσης, συγκρούσεις τους, επίσης διέπεται από τα γνωρίσματα και τις αρχές της ομοιοστασίας, που φυσικά και λειτουργεί περαιτέρω και σε πολλά επίπεδα, ποικίλλου βάθους, αναλόγως και του βαθμού επιγνώσεως και διαυγείας του υποκειμένου. Το περιβάλλον μας πιθανότατα θα παραξενευτεί με τις νέες μας συνήθειες και την νέα μας συμπεριφορά. Οποιαδήποτε αλλαγή σε ένα κομμάτι του συστήματος, αλλάζει το σύστημα στο σύνολό του – ίσως υπάρχει ελπίδα, λοιπόν, και για το σύνολο.
Γνωρίζοντας, συνεπώς, τον τρόπο λειτουργίας της, αφουγκραζόμενοι τα σήματα των καιρών και του εαυτού μας, η – σε προσωπικό επίπεδο – αυτοβελτίωση και η – σε κοινωνικό επίπεδο – αλλαγή του καταρρέοντος γύρω μας κόσμου εξαρτάται πλέον από την Δύναμη της Θελήσεως, τόσο της δικής μας, όσο και των συναγωνιστών μας.