Σημειολογία επικήδειων τραγουδιών, στον απόηχο της κηδείας του Κ. Μητσοτάκη.
Ο γεωγραφικός χώρος της πατρίδος μας, λόγω της ιδιομορφίας του ως συνόρου της Ευρώπης, ανέκαθεν αποτελούσε πεδίο συγκρούσεως δύο διαφορετικών κόσμων: της Ελληνικότητος από την μία, ως ανωτέρας εκφράσεως της Αριανικότητος και από την άλλη, του, αντιδιαμετρικώς αντιθέτου, «μεσανατολιτικού κόσμου», του κόσμου της γυφτιάς. Πριν από λίγες μέρες, κατά την διάρκεια της κηδείας μιας από τις πιο εμβληματικές «ιερές αγελάδες» του μεταπολεμικού (και μεταπολιτευτικού) πολιτικού καταστημένου – του Μητσοτάκη – εκτυλίχθηκε μια χαρακτηριστική σκηνή η οποία αντικατοπτρίζει με ακρίβεια τους παραπάνω δύο αντιθέτους κόσμους.
Όπως φαίνεται στο συνοδευτικό βίντεο, κάποιοι παριστάμενοι στην κηδεία τραγούδησαν, για να τιμήσουν τον νεκρό, δύο τραγούδια. Το πρώτο ήταν ένα παραδοσιακό ριζίτικο τραγούδι των ορεινών Χανίων. Πρόκειται για το τραγούδι «Σε Ψηλό Βουνό» ή αλλιώς «Ο Αητός». Το δεύτερο τραγούδι, με συνοδεία κρητικής λύρας, είχε στίχους ειδικά φτιαγμένους για τον θάνατο του Μητσοτάκη. Όποιος παρακολουθήσει το βίντεο γίνεται αίφνης μάρτυρας της τρομακτικής αντιθέσεως των δύο παραπάνω κόσμων που αποκαλύπτονται μέσω των δύο αυτών τραγουδιών.
Από την μία το ηρωικό λεβέντικο ριζίτικο, τραγουδισμένο από Κρητικούς με παραδοσιακές φορεσιές, με στίχους που περιγράφουν μια συγκλονιστική εικόνα. Έναν Αητό που στέκει περήφανος πάνω σ’ έναν βράχο, ψηλά στην κορυφή του βουνού καρτερώντας την αυγή μέσα στην παγωμένη νύχτα. Βρεγμένος και χιονισμένος, ο αετός, παρακαλεί τον ζωοδότη Ήλιο να ανατείλει για να τον ζεστάνει, να λιώσουν τα χιόνια από τις φτερούγες του και τα κρούσταλλα από τα ακράνυχά του. Πρόκειται για στίχους οι οποίοι με τον περήφανο και δωρικό χαρακτήρα τους συνδέουν απευθείας με την πεμπτουσία της Ελληνικότητος!
Στην συνέχεια του βίντεο ο θεατής προσγειώνεται ανώμαλα στην θλιβερή σημερινή πραγματικότητα της πατρίδος μας… Ο Αητός εξαφανίζεται, το ψηλό βουνό χαμηλώνει και η όποια ελπίδα για ανατολή του Ηλίου χάνεται. Στο δεύτερο τραγούδι, δύο θλιβεροί διασκεδαστές τραγουδάνε πλέκοντας το εγκώμιο για τον «εθνάρχη» Μητσοτάκη. Με στίχους χαρακτηριστικούς γυφτονεογραικυλικού γλειψίματος προς τον, «μπάρμπα στην Κορώνη», Μητσοτάκη περιλαμβάνουν την δουλοπρεπή υπόσχεση-τάμα, να κάνουν τον διάδοχο Κούλη π
ρωθυπουργό! Ακριβώς μετά από αυτήν την υπόσχεση-τάμα ακούγονται τα χειροκροτήματα του αξιολύπητου πλήθους. Μέσα από το δεύτερο αυτό τραγούδι, η ραγιάδικη ψυχή φανερώθηκε ολόγυμνη μπροστά μας και μόνο η συνοδεία της παραδοσιακής κρητικής λύρας κατάφερε να καλύψει κάπως την ασχήμια της.
Αξιοσημείωτη είναι η ομοιότης του ριζίτικου τραγουδιού με το παραδοσιακό τραγούδι της ηπειρωτικής Ελλάδος αυτήν την φορά, «Ένας Αητός Περήφανος». Παρ’ όλη την σχετική απόσταση των περιοχών η φυλετική ψυχή παραμένει η ίδια γι’ αυτό και αποκρυσταλλώθηκε με όμοιο τρόπο στα δύο αυτά δημοτικά τραγούδια. Οι στίχοι τους παρουσιάζονται παρακάτω.
Σε ψηλό βουνό
Σε ψηλό βουνό,
σε ριζιμνιό χαράκι,
κάθεται ’ν’ αητός.
Κάθεται ’ν’ αητός
βρεγμένος, χιονισμένος
ο καημένος και παρακαλεί.
Και παρακαλεί
τον ήλιο ν’ ανατείλει.
Ήλιε ανάτειλε ήλιε ανάτειλε.
Ήλιε λάμψε και δώσ’ μου
για να λιώσουνε.
Για να λιώσουνε τα
χιόνια απ’ τα φτερά μου
και τα κρούσταλλα
από τ’ ακράνυχά μου.
Ήλιε ανάτειλε ήλιε ανάτειλε.
Ἕνας ἀητὸς ᾿περήφανος
Ἕνας ἀητὸς περήφανος, ἕνας ἀητὸς λεβέντης,
ἀπὸ τὴν περηφάνεια του κι ἀπό τὴν λεβεντιά του,
δὲν πάει κατ᾿ τὰ κατώμερα νὰ καλοξεχειμάση,
μόν᾿ μένει ἀπάνω ᾿ς τὰ βουνά, ψηλὰ ᾿ς τὰ κορφοβούνια.
Κι ἔρριξε χιόνια ᾿ς τὰ βουνά καὶ κρούσταλλα ᾿ς τους κάμπους,
ἐμάργωσαν τὰ νύχια του κι ἐπέσαν τὰ φτερά του.
Κι ἀγνάντιο βγῆκε κι ἔκατσε, ᾿ς ἕνα ψηλό λιθάρι,
καὶ μὲ τὸν ἥλιο ᾿μάλωνε καὶ μὲ τὸν ἥλιο λέει:
« Ἥλιε μ᾿, γιὰ δὲν βαρεῖς κι ἐδῶ, ᾿ς τούτην τὴν ἀποσκιούρα,
νὰ λειώσουνε τὰ κρούσταλλα, νὰ λειώσουνε τὰ χιόνια,
νὰ γίνῃ μιὰ ἄνοιξη καλή, νὰ γίνῃ καλοκαῖρι,
νὰ ζεσταθοῦν τὰ νύχια μου, νὰ γιάνουν τὰ φτερά μου,
νὰ ᾿ρθοῦνε τ᾿ ἄλλα τὰ πουλιά καὶ τ᾿ ἄλλα μου τ᾿ ἀδέρφια.»