Το Σκρα είναι ένα ορεινό χωριό στην ελληνοσκοπιανή μεθόριο, επί του όρους Πάικο. Παρά το μικρό μέγεθός του είναι ιδιαίτερα γνωστό λόγω της σημαντικότατης μάχης που διεξήχθη σ’ εκείνη την περιοχή κατά τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο ανάμεσα στις δυνάμεις της Αντάντ και τις δυνάμεις των κεντρικών αυτοκρατοριών, στην πραγματικότητα ανάμεσα στον ελληνικό στρατό (εκ μέρους της Αντάντ) και τον Βουλγαρικό στρατό (εκ μέρους των κεντρικών αυτοκρατοριών). Επρόκειτο για την σφοδρότερη και φονικότερη μάχη του λεγομένου μακεδονικού μετώπου. Οι ελληνικές δυνάμεις με απαράμιλλο ηρωισμό, που κατέπληξε τους Γάλλους επιτελείς, κατάφεραν μετά από σκληρές και φονικότατες μάχες να εκπορθήσουν την ορεινή εκείνη τοποθεσία την οποία ήλεγχε ο βουλγαρικός στρατός έχοντάς την τόσο καλά οχυρωμένη (πέραν της φυσικής οχυρώσεως που διέθετε) ώστε εθεωρείτο απόρθητη. Γαλλικές δυνάμεις σε παλαιότερες επιχειρήσεις στην ίδια περιοχή δεν είχαν καταφέρει τίποτε. Ο ελληνικός στρατός όμως, εμφορούμενος από πατριωτική ορμή, καθώς στην ουσία υπεράσπιζαν την γη της Μακεδονίας από την Βουλγαρική επιβουλή, για μια ακόμη φορά συνέτριψε τους Βουλγάρους, καταλαμβάνοντας την στρατηγικής σημασίας τοποθεσίας του Σκρα.
Το Σκρα, όμως, εκτός από τόπο θριάμβου της πολεμικής αρετής των Ελλήνων κατά τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο, υπήρξε και τόπος μαρτυρίου ένεκα της ανάνδρου σφαγής αγνών Ελλήνων από τους αιμοδιψείς ανθέλληνες κομμουνιστές οι οποίοι στο μέρος αυτό διέπραξαν ορισμένα από τα φρικτότερα εγκλήματα που διέπραξαν κατά την ανταρσία του συμμοριτοπολέμου. Με βάση στοιχεία από την Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού του ΓΕΣ η περίληψη των γεγονότων έχει ως εξής: Την ασφάλεια των συνόρων στην περιοχή Φανός–Σκρα–Αρχάγγελος είχε το 564 Τάγμα Πεζικού της 36ης Ταξιαρχίας της Χης Μεραρχίας Πεζικού. Στο Σκρά είχε έδρα ο 1ος λόχος ο οποίος με μία διμοιρία επάνδρωνε το Φυλάκιο 85 στα τότε ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα. Στο Σκρά υπήρχε ένας λόχος μειωμένης επανδρώσεως, δυνάμεως περίπου 55 ανδρών. Συμπτωματικώς στο Σκρα την ημέρα εκείνη ευρίσκετο και ο Διοικητής του 564 Τάγματος Πεζικού Ταγματάρχης Πάστρας Κωνσταντίνος, ο οποίος είχε πάει στο Λόχο μαζί με ένα ανθυπίατρο. Ο λόχος στρατωνίζονταν σε τέσσερα οικήματα και το βράδυ για ασφάλεια επάνδρωνε περιμετρικά 5 σκοπιές σε αντίστοιχα πολυβολεία και μεταξύ των σκοπιών εκινείτο μία συνδετική περίπολος. Ένα 5ο οίκημα με 4 χωροφύλακες αποτελούσε το Σταθμό Χωροφυλακής του χωριού. Η τραγωδία του Σκρα εκτελέστηκε από μία δύναμη 300 περίπου κομμουνιστοσυμμοριτών, η οποία εξόρμησε από το Γιουγκοσλαβικό έδαφος, και αφού διείσδυσε τη νύκτα της 12η προς 13η Νοεμβρίου, πρόσβαλε το λόχο του Σκρα. Ταυτοχρόνως, άλλη δύναμη κομμουνιστοσυμμοριτών, με ενέδρες και ναρκοθετήσεις απέκοψε τους δρόμους από Αρχάγγελο, Φανό και Αξιούπολη από όπου το Τάγμα θα μπορούσε να ενισχύσει το λόχο. Οι κομμουνιστοσυμμορίτες αφού πλησίασαν αθόρυβα από διάφορες κατευθύνσεις και περικύκλωσαν όλα τα οικήματα και τις σκοπιές του λόχου, την 04.00 ώρα της 13/11/46 εκτόξευσαν την επίθεση τους με καταιγιστικά πυρά από πολλές κατευθύνσεις. Ο λόχος αιφνιδιάστηκε, δεν πρόλαβε να επανδρώσει τις προβλεπόμενες θέσεις συναγερμού και αμύνθηκε από πρόχειρες θέσεις γύρω από τα οικήματα στρατωνισμού. Από την πρώτη ώρα σκοτώθηκαν ο Διοικητής του Τάγματος, ο Ανθυπίατρος και ένας διμοιρίτης. Ο επικεφαλής των ημιονηγών έφεδρος ανθυπολοχαγός Μούτσιος με τους ημιονηγούς που συμπαρέσυρε, παραδόθηκε οικειοθελώς στους συμμορίτες. Άλλοι στρατιώτες συνελήφθησαν αιχμάλωτοι και άλλοι σκοτώθηκαν. Ο Διοικητής του Λόχου Λοχαγός Ταβουλάρης Γεώργιος με τμήματα οπλιτών και τους χωροφύλακες του Σταθμού πρόβαλε αντίσταση μέχρι τις 13.00 ώρα της 13 Νοεμβρίου. Στη συνέχεια ο λοχαγός, πριν τελειώσουν τα πυρομαχικά και βλέποντας ότι ενισχύσεις δεν έρχονται, αποφάσισε να σπάσουν τον κλοιό και να συμπτυχθούν προς Βορράν προς το Φυλάκιο 85. Ο ήρωας λοχαγός Ταβουλάρης Γεώργιος αφού έδωσε το σύνθημα της συμπτύξεως στα τμήματα του, ο ίδιος χειριζόμενος οπλοπολυβόλο, παρέμεινε στις θέσεις που κατείχε με δύο στρατιώτες και δύο χωροφύλακες και κάλυψε με πυρά την σύμπτυξη. Όμως στο τέλος όταν προσπάθησε και αυτός να συμπτυχθεί δεν τα κατάφερε, έπεσε μαχόμενος μέχρι την τελευταία στιγμή. Σώθηκαν όμως ο ανθυπολοχαγός Κουρής -τραυματίας και αυτός – και 20 0πλίτες. Στη συνέχεια οι κομμουνιστοσυμμορίτες ολοκλήρωσαν την καταστροφική τους μανία με την εν ψυχρώ εκτέλεση των εθνικοφρόνων κατοίκων του Σκρα! Μεταξύ των φονευθέντων, ο πρόεδρος και αντιπρόεδρος του χωριού, γυναίκες γέροντες και παιδιά. Βρέθηκαν πτώματα νεανίδων βιασμένα με χαραγές στα μάγουλα τα στήθη και τα πόδια. Τα πτώματα των νεκρών Αξιωματικών και οπλιτών εγυμνώθησαν τελείως επί δε του στήθους του Διοικητού του Τάγματος εχαράχθη το σφυροδρέπανο! Φρικτά βασανιστήρια προ της σφαγής της, υπέστη η δασκάλα του χωριού Βασιλική Παπαθανασίου, γνωστή στην περιοχή για τον φλογερό πατριωτισμό της. Το σύνολο των κατακρεουργηθέντων ανέρχεται στα 50 άτομα εκ των οποίων οι 17 ήταν αξιωματικοί και οπλίτες. Η τραγωδία του Σκρα συνεχίστηκε και για τις ενισχύσεις του 564 τάγματος πεζικού που αμέσως κινήθηκαν να ενισχύσουν το Λόχο του Σκρά. Συγκεκριμένα:
- Ένα όχημα με στρατιώτες που κινήθηκε από την Αξιούπολη προς το Σκρά, ανεκόπη αφού ανατινάχθηκε από νάρκη.
- Οι ενισχύσεις από Φανό και Αρχάγγελο έπεσαν σε καλά οργανωμένες ενέδρες των κομμουνιστοσυμμοριτών, αποδεκατίστηκαν και διαλύθηκαν πλήρως, φονευθέντος και του Διοικητού του Λόχου Φανού. Στην καταστροφή του τμήματος Αρχαγγέλου, συνετέλεσε και η αυτομολία προς τους συμμορίτες ενός Υπολοχαγού με μία ομάδα στρατιωτών.
- Μέχρι τις απογευματινές ώρες της 14 Νοεμβρίου πού οι κομμουνιστοσυμμορίτες ήταν κύριοι του Σκρα, αφού επιδόθηκαν σε λεηλασία και εμπρησμό των οικιών των εθνικοφρόνων κατοίκων, αποχώρησαν προς την περιοχή του Αρχαγγέλου και τα Ελληνο/Γιουγκοσλαβικά σύνορα, μαζί με τα λεηλατηθέντα είδη και τα συγκεντρωθέντα ποίμνια.
- Πολλοί από τους επιτιθεμένους, σύμφωνα με καταθέσεις κατοίκων, μιλούσαν την βουλγαρική ή σερβική γλώσσα και μερικοί έφεραν στολές του γιουγκοσλαβικού Στρατού και κουμπιά με αστέρι.
- Το χωριό Σκρα ανακαταλήφθηκε από δυνάμεις της Χης Μεραρχίας τις απογευματινές ώρες της 14ης Νοεμβρίου.
Τιμώντας την μνήμη των αξιωματικών, των οπλιτών, της ηρωικής δασκάλας και των κατοίκων του χωριού που κατέστησαν θύματα της ανάνδρου κομμουνιστικής επιθέσεως, ενώσεις αποστράτων αξιωματικών διοργάνωσαν την περασμένη Κυριακή 14.11.2021 μία λιτή μα συγκινητική τελετή μνήμης, απ’ όπου και τα φωτογραφικά στιγμιότυπα που παραθέτουμε.