Ο Στρατηγός Νικόλαος Ντερτιλής είναι νεκρός.Τι να πρωτοπεί κανείς για έναν τέτοιο άνθρωπο. Όσα και να γραφούν είναι αδύνατον να αποδώσουν, έστω κατά προσέγγιση, την βαθειά εντύπωση που αποκομίζει όποιος τον έχει γνωρίσει από κοντά. Επρόκειτο για έναν μοναδικό Έλληνα, έναν ευπατρίδη με την πλήρη έννοια του όρου. Υπόδειγμα Ανδρός, Στρατιώτου, Αξιωματικού, Ήρωος!
Το στήθος του κοσμούσαν αριστεία ανδρείας κερδισμένα στα πεδία των μαχών.
Το βάπτισμα του πυρός το έλαβε ήδη από την εποχή της συμμετοχής του στην αντιμετώπιση της ανταρσίας των κομμουνιστοσυμμοριτών κατά τα Δεκεμβριανά των Αθηνών.
Κατέστη ήρως – θρύλος του Κυπριακού αγώνος αφότου, βρισκόμενος ως ταγματάρχης στην μεγαλόνησο, τον Αύγουστο του 1964, αντιμετώπισε αποφασιστικά τις Τουρκικές προσπάθειες να δημιουργηθεί προγεφύρωμα στην βόρειες ακτές της επαρχίας Πάφου, πετώντας κυριολεκτικώς τους Τούρκους στην θάλασσα και μάλιστα ηγούμενος ενός ολιγαρίθμου σώματος γενναίων Ελλήνων μαχητών. Απέσπασε μάλιστα τότε, ως λάφυρα κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων, δύο τουρκικές σημαίες!
Ο ρόλος του στην αναίμακτη κατάληψη της εξουσίας και την επιβολή του στρατιωτικού καθεστώτος της 21ης Απριλίου ήταν νευραλγικός και καθοριστικός. Ουσιαστικά η κατάληψις των Αθηνών τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου ήταν δικό του έργο. Κατέστρωσε με αριστοτεχνικό τρόπο το σχέδιο καταλήψεως των νευραλγικών σημείων της πρωτευούσης και το εκτέλεσε με ακρίβεια, με την βοήθεια ολίγων στρατιωτών τους οποίους ο ίδιος επέλεξε και εκπαίδευσε προσωπικώς.
Κατά την διάρκεια της 7ετίας παρέμεινε απλός αξιωματικός χωρίς να καταλάβει κάποιο πολιτικό αξίωμα ή άλλο προνόμιο, όπως ίσως θα μπορούσε, δεδομένης της αποφασιστικής συμβολής του στην κατάληψη της εξουσίας από το στρατιωτικό καθεστώς. Μετά την επιστροφή της κοινοβουλευτικής φαυλοκρατίας κατεδικάσθη, κατόπιν της γνωστής δίκης – παρωδίας, σε ισόβια δεσμά, κατηγορούμενος για τον πυροβολισμό και θάνατο ενός φοιτητού, κατά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, κατηγορία που ουδέποτε απεδείχθη.
Παρέμεινε ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ μέχρι τέλους, ΑΚΛΟΝΗΤΟΣ, ΠΙΣΤΟΣ και απολύτως ΑΜΕΤΑΝΟΗΤΟΣ για τις επιλογές του, απαξιωτικά περιφρονητικός απέναντι στους ποταπούς δεσμώτες του. Ηρνείτο σταθερά να καταθέσει αίτηση αποφυλακίσεως (παρ’ ότι διάφοροι υπουργοί δικαιοσύνης κατά καιρούς σχεδόν τον παρακαλούσαν να το πράξει), διατρανώνοντας ότι δεν αναγνωρίζει το προδοτικό καθεστώς της μεταπολιτεύσεως!
Ουδέποτε έλαβε άδεια εξόδου από τις φυλακές Κορυδαλλού – ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΜΕΡΑ – παραμένοντας έγκλειστος 38 ολόκληρα χρόνια, αρνούμενος πεισματικά να υπογράψει οιαδήποτε αίτηση που θα μπορούσε να εκληφθεί ως έμμεση εκ μέρους του αναγνώριση του καθεστώτος των δεσμωτών του – ούτε καν προκειμένου να παραστεί στην κηδεία του επίσης σπουδαίου υιού του, αξιωματικού Βασιλείου Ντερτιλή, ο οποίος έφυγε προσφάτως από την ζωή.
Είναι χαρακτηριστικό του ήθους του ανδρός ότι τον περασμένο Απρίλιο είχε παραδώσει ιδιόχειρη επιστολή στο «Πρώτο Θέμα», στην οποία ανέφερε ότι θα έβγαινε από τη φυλακή, εφόσον: «αιτηθεί συγνώμη από εμέ επισήμως η ελληνική πολιτεία δια το διαπραχθέν έγκλημα κατ’ εμού, όπερ απετέλεσε την μεγαλυτέραν ηθικήν, νομικήν και πολιτικήν ατιμίαν όλων των εποχών», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, καταλήγοντας: «Εν περιπτώσει μη παροχής ταύτης, θα αποθάνω εντός των φυλακών εκπληρών αποστολήν ου μόνον ως Στρατιώτης, αλλά και ως Επαναστάτης εν τη πράξει». Όπερ και εγένετο…
Η απόλυτη συνέπεια λόγων και έργων, η ατσαλένια θέλησις, η σταθερότης, το ηθικό σθένος, το ηρωικό φρόνημα, όλα αυτά τα μοναδικά χαρακτηριστικά τον καθιστούν αιώνιο πρότυπο για κάθε πραγματικό Έλληνα πατριώτη και εθνικιστή.
Είμεθα υπερήφανοι ως ΑΡΜΑ που τον γνωρίσαμε από κοντά. Κρατάμε στη μνήμη μας ως αιώνιο φυλακτό, ως παρακαταθήκη, όσα σημαντικά μας έχει δια ζώσης εκμυστηρευθεί και κυρίως όσα μας έχει διδάξει με το λόγο του και ιδίως με το ανυπέρβλητο παράδειγμα του βίου του.
ΑΘΑΝΑΤΟΣ!