Ανά τους αιώνας έχουν εμφανισθεί πλείστα γραφόμενα και αναφορές περί ηρωισμού – από τις επικές αφηγήσεις, τις διασωθείσες μαρτυρίες έως τα εγκωμιαστικά άσματα. Ενίοτε όμως, και ιδιαίτερα στην εποχή της νεωτερικής διαστροφής, η ιδιότης του ήρωος έχει υποστεί μίαν άνευ προηγουμένου εννοιολογική κατάχρηση καθώς και απαξίωση, με αποτέλεσμα αυτή να αποδίδεται σε υποκείμενα που, όχι μόνο δεν την αξίζουν, τουναντίον στην χρυσή εποχή θα θεωρούνταν ακόμη και προδότες.
Η αυθαίρετη υπερβολική χρήση μίας έννοιας την οδηγεί σε ουσιακή έκπτωση και απώλεια του αρχικού περιεχομένου. Το ιδανικό του ηρωισμού, εκτός της εμφανούς του πλευράς των υπερανθρώπων κατορθωμάτων και της αγνής γενναιότητος, αποτελεί φορέα μίας πολύ βαθύτερης ουσίας, συνυφασμένης προς την πίστη στην επίτευξη ενός ιερού σκοπού, το ιδεώδες της διαφυλάξεως της τιμής, της καταφρονήσεως των υλικών ηδονών και της κατισχύσεως επί των ζωωδών παθών.
Η ηθική του ήρωος υπερέχει κατά στάδια – και χαρακτηρίζεται από μοναδικότητα. Η ηρωική φυσιογνωμία χαρακτηρίζεται ως βαθιά αυθυπερβατική φύση, έχουσα αποβάλει ή περιορίσει κι ἐλέγξει κάθε εγωκεντρική παράμετρο της ζωής. Ο ατομικιστικός τρόπος δράσεως υποβαθμίζει το ανθρώπινο ον και το οδηγεί στην οιονεί αναίρεσιν της κατά φύσιν προωρισμένης λειτουργίας του, η οποία είναι αρρήκτως και εσωτερικώς προσπεφυμένη στην κοινοτική συλλογικότητα. Ως εκ τούτου, αρνούμενος την ωφελιμιστική προσέγγιση της ζωής, ο ήρωας ενσαρκώνει έναν ανώτερο τύπο ανθρώπου, που ενεργεί εντός μίας νέας διαστάσεως, η οποία θεμελιώνεται επί του θυσιαστικού πνεύματος και της εκπληρώσεως του πεπρωμένου. Η υψηλότερη αυτή κλίμακα ενίοτε παραμένει ακατανόητη για τον μέσο άνθρωπο, σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις καθισταμένη και αντικείμενον χλεύης, αφού εκάστη κάστα φέρεται από διαφὀρου πνευματικότητος – οι δε κατώτερες φύσει αδυνατούν να κατανοήσουν το πνεύμα των ανωτέρων.
Κατ’ αρχάς είναι απαραίτητο να διασαφηνισθεί ότι η ηρωική αρετή συνιστά αυτοσκοπό: Ο ήρωας δεν δρα ωφελιμιστικά ή εργαλειακά, καθώς πάσα ενέργειά του αφορμάται αυθεντικώς και απροσποιήτως από την πηγαίαν αγνότητα της ψυχής του. Ως εκ τούτου συνιστά ύβριν η απόδοση ηρωικών τίτλων εις άτομα ή ομάδες που επέτυχαν ορισμένους δυσχερείς μεν ίσως, αλλά κατωτέρας πολιτικο-οικονομικής/ωφελιμιστικής φύσεως στόχους. Παρακάτω θα παραθέσουμε και τινα ιστορικά παραδείγματα – αλλά κατά πρώτον θα εστιάσουμε στην ακτινογραφία του ηρωικού ψυχισμού.
Αντικείμενο του αξιακού κώδικος της ηρωικής τάξεως αποτελεί η ανιδιοτελής δράση δίχως την επιζήτηση ανταμοιβής: ο ήρωας ενεργεί κατά τρόπον ανυστερόβουλον, αποφασισμένος να πράξει το ορθόν. Η θετική εκτίμηση και αναγνώριση των πεπραγμένων του εναπόκειται στους απογόνους και επιγόνους του. Πάγιο χαρακτηριστικόν γνώρισμα μίας αυθεντικής ηρωικής ψυχής συνιστά η περιφρόνηση της έξωθεν κριτικής του κοινωνικού περιβάλλοντος, παροντικού και μελλοντικού, διότι ο ηρωοκεντρικός-βουλησιαρχικός άνθρωπος συντίθεται από ένα διανοητικά και ψυχικά λεπτότερο και ποιοτικότερο φύραμα, το οποίο τον κατευθύνει προς το μυστικό περιεχόμενο του πεπρωμένου του – ακατανόητο για τον υποβιβασμένο μαζάνθρωπο – και τον άγει προς την εκπλήρωση του καθήκοντός του, ανεξαρτήτως συνεπειών.
Τέτοια είναι η εσωτερική ουσία της ηρωικής ταυτότητος και τοιουτοτρόπως συμπεριφέρονται οι εκλεκτοί της μοίρας. Προς τούτοις η φιλοσοφία του ηρωισμού συνδέεται άρρηκτα με την προαίρεση της προσφοράς προς το σύνολον αντί εγωικών θεωρήσεων – καθώς ο ήρωας, όντας θεματοφύλακας μίας δι΄ αίματος και πνεύματος συνδεδεμένης και ζυμωμένης Kοινότητος, εμφορείται από έντονα αλτρουιστικά και προφανώς ανώτερα αντανακλαστικά, τα οποία μηδαμῶς σχετίζονται με τα καθημερινά ζωώδη ένστικτα του μέσου ατόμου.
Ταύτα λοιπόν τον παρακινούν να αναπτύξει μία προστατευτικήν έγνοια έναντι του ιστορικοκοινοτικού ιστού που τον θρέφει και διασφαλίζει την οντολογική του ταυτότητα και ακεραιότητα. Κατά μίαν έννοια λειτουργεί όπως τα αντισώματα του ανθρωπίνου οργανισμού, τα οποία αναλαμβάνουν την άμυναν έναντι εξωτερικών απειλών και επιβουλών, ώστε να διασφαλίσουν την υγιή λειτουργία του συνόλου οργανισμού. Αντιστοίχως, ο ηρωικός φύλαξ της βιολογικής Kοινότητος αμύνεται υπέρ αυτής για να την διατηρήσει ακεραίαν και φυλετικά αμόλυντη αλλά και ανελισσομένην, ώστε το αίμα από το οποίον εκείνος και οι ομοεθνείς του είναι πλασμένοι να συνεχίσει να υπάρχει, να ευδοκιμεί και να ρέει ακμαίο στις φλέβες της Κοινότητος συνολικώς αλλά και κάθε κοινοτικού μέλους.
Ο ηθικός πυρήνας του ηρωικού ιδεώδους επιτάσσει τον αγώνα πραγματώσεως ενός σκοπού ακόμα και εάν η αποτυχία σε ορισμένες περιπτώσεις είναι προδιαγεγραμμένη – και τούτο επειδή το όφελος ενός ηρωικού κατορθώματος ουδέποτε είναι αποκομμένο και μεμονωμένο αλλά το θυσιαστικό του επίκεντρο έχει συλλογικήν αναφορά, η οποία πάντα παρέχει αντίκρισμα. Στο σημείο αυτό τον συλλογισμό μας θα επιβεβαιώσουν ορισμένα ενδεικτικά ιστορικά στοιχεία, όπως η θυσία των τριακοσίων με πρωτοπόρο τον Λεωνίδα ή ο Παπαφλέσσας με τους λίγους γενναίους του στο Μανιάκι, οι οποίοι πέρασαν στην αθανασία παρ᾿ όλο που ηττήθηκαν στρατιωτικά, καταστάντες η ψυχή του εναύσματος για την συνέχιση του αγώνος των Ελλήνων υπέρ της ελευθέρας υπάρξεως – αλλά και παρέχοντας αθάνατα απτά πρότυπα κι αρχέτυπα του διαχρονικού Αγώνος των απανταχού Αρίων. Επίσης η περίπτωση του «Μαρμαρωμένου Βασιλιᾶ» είναι εξώφθαλμος: ο Κωνσταντίνος Δραγάτσης Παλαιολόγος μπορεί μεν να έπεσε ηρωικώς μαχόμενος αλλά η αγωνιστική δάδα που έφερε με το ματωμένο σπαθί όχι απλώς δεν συνετρίβη κάτω από την κατακτητική μανία των βαρβάρων, αλλά και ενέπνευσε οραματικά γενεές Κλεφταρματολῶν, σπορά των αγωνιστών της Εθνεγερσίας. Τέλος ως ένα πρόσθετο και απολύτως αντιπροσωπευτικό παράδειγμα μνημονεύουμε εκείνο των Σαμουράι.
Ο κώδικας ηθικής Μπουσίντο επέτασσε στον πολεμιστή την τέχνη διαχείρισης του θανάτου, καθώς η αιχμαλωσία αποτελεί αισχίστη κατάληξη για τον ήρωα-μαχητή και, ως εκ τούτου, πρέπει να προτιμήσει τον θάνατο δια της αυτοχειρίας.
Οι ίδιοι μπορεί να αφανίζονταν βιολογικά αλλά με την αυταπάρνηση και την υπεράνθρωπη γενναιότητά τους ενέπνεαν ολόκληρες γενιές μελλοντικών αποστόλων και μαθητών της σχολής του ηρωισμού. Προσέτι ο κανόνας Ζεν, τον οποίο ο Ιούλιος Έβολα διατέμνει κι αναλύει, επιβεβαιώνει με τον πιο ευφάνταστο μεταφορικό και συνάμα απτό τρόπο την ενσάρκωση του ηρωικού πνεύματος, αφού διδάσκει την απόλυτη ψυχική αυτονομία από εξωγενείς παράγοντες και την αφιέρωση σε έναν ανώτερο και ξεχωριστό τρόπο ζωής, κατά τον οποίο το άτομο αποστασιοποιείται κατ’ ουσίαν από τον ίδιο του τον ατομικό μικρό εαυτούλη, ανερχόμενος σε μίαν υπερβατική διάσταση δράσεως δι᾿ αποδόσεως της υψηλότερης ιεραρχικής μοίρας στον σκοπό – και θέτοντας σε δεύτερη μοίρα την ίδια του την ζωή. Η αυτοθυσιαστική αυτή διδασκαλία θεμελίωσε το πρόπλασμα του φαινομένου των Καμικάζι, συγχρόνου σύμβολου καθαρόαιμου ηρωισμού.
O ηρωικός ανθρωπότυπος αποτελεί τον φορέα της επαγρυπνήσεως, της ικμάδος, της οντικής και κοσμικής εγρηγόρσεως κι εναρμονίσεως που περιφρονεί τον εφησυχασμένο συμβιβασμό της καθημερινής ανουσιότητος, ιστάμενος ούτω εις ολικήν αντίθεσιν και αντίστιξιν προς το μοντέρνο νωχελικό ανθρωπάριο, που έχει ως σημαία της κοινωνικής του πορείας την αδιαφορία για τον χωροχρονικώς περιβάλλοντα και πλαισιοῦντα βιόκοσμό του δυνάμει της κοσμικής του και συνειδησιακῆς ηλιθιότητος – και ενός άνευ προηγουμένου εγωκεντρισμού.
Ο ήρωας έχει προ πολλού αποβάλει, αλλά και κατά την λειτουργίαν του ακαταπαύστως αποβάλλει, κάθε επιμόλυνση από την ως άνω κρατούσαν στάση και «βιοθεωρία», αντλῶν το υπερκόσμιο θάρρος του από την κατανόηση ότι η ζωή της εφήμερης ατομικότητος έχει μηδαμινήν αξίαν εν σχέσει προς την αιωνιότητα της πνευματικώς, βιολογικώς και αξιακώς θεμελιωμένης Κοινότητος. Το ίδιο έχει σημειώσει και ο φύρερ Αδόλφος Χίτλερ – τοὐτέστιν ότι η θυσία μερίδος ατομικών υποκειμένων καθίσταται αναγκαία ώστε το είδος να καταστεί ικανόν να συντηρήσει και διαιωνίσει την υπαρξιακήν του ιδιοσυστασία.
Η θέση του ήρωος σε έναν ιεραρχημένο κοινωνικό κορμό, κατά τον Πλάτωνα, ίσταται στην αμέσως επόμενη κλίμακα από εκείνην των ημιθέων, οι δε επικές πράξεις του συνιστούν την ατραπόν αναρριχήσεως προς το ανώτερο πνευματικό υπόστρωμα της θεώσεως και της εαυτού τελειώσεως/αυτοπραγματώσεως. Οι ηρωικές μορφές του συνόλου της ιστορίας έχουν γίνει δέκτες τιμών που εγγίζουν τα όρια της λατρείας ή του εξαγιασμού, ακόμη και αποθεώσεως, διότι εν όσῳ ο ήρως διήγεν εν ζωή, απετέλει τον εντεταλμένο πάροχο ασφαλείας και προστασίας μίας τοπικής πολιτικής κοινωνίας. Ο Όμηρος, ο Ησίοδος και ο Πίνδαρος αποδίδουν στους ήρωες απ᾿ ευθείας υπόστασιν ημιθέου. Εντός αυτού του πλαισίου σκέψεως έχει διατυπωθεί η εικασία πως η ετυμολογία της λέξεως ήρως ανάγεται στην λέξη Έρως, μαρτυρώντας τον συγκερασμό της θνητής φύσεως του απλού ανθρώπου με το ανώτερον θείον στρώμα, ώστε από την μήτραν αυτής της συμφύσεως να προέλθει το μοναδικό και ασύγκριτο αυτό ανώτερο ανθρώπινο υποκείμενο.
Η επικαιρότητα του ηρωικού τρόπου ζωής δεν πέφτει θύμα της χρονικής φθοράς· ειδικότερα δε στην εποχή της KALI YUGA που διανύουμε σήμερα και βασιλεύει το Ψεύδος, ο υλικός ευδαιμονισμός, οι κατώτερες ηδονές, ο ατομικισμός, η μέτρηση της αξίας σε ποσότητα και όχι σε ποιότητα καθώς και ο αμοραλισμός όλων των αποχρώσεων, έτι μάλλον επιτείνεται ως απόλυτος η αναγκαιότητα αναδείξεώς του.
Σε μίαν δε αντιηρωική και ηθικά μολυσμένη ατμόσφαιρα ο ηρωικός τρόπος ζωής και δράσεως στοιχειωδώς ανιχνεύεται και στις καθημερινές μας επιλογές και στάσεις ζωής. Το να απέχει κάποιος σήμερα από τα μαζικά έθη και ήθη που διασπείρει και ενσπείρει η μεταμοντέρνα θολοκουλτούρα και να πράττει αντιθέτως προς τις επιλογές του όχλου προσημαίνει πως ήδη βαδίζει επάνω σε μίαν ηρωική ατραπό, έχοντας αφουγκρασθεί κι ακροασθεί μίαν ένδοθεν προερχομένην και βαθύτατα εδραζομένην επίκληση για αντίσταση και εξέγερση κατά του συγχρόνου κι ακόσμου «κόσμου».
Μία ακόμα εξοργιστική και υβριστική παράμετρος της πολιτικής της νέας εποχής είναι η απόδοση ηρωικών τίτλων σε άτομα ή συλλογικότητες που έδρασαν ουσιωδώς αντικοινωνικά και ωφελιμιστικά. Τρανό παράδειγμα η ηρωοποίηση των ‘’εξεγερθέντων φοιτητών’’ του ζοφερού Νοεμβρίου του ’73 οι οποίοι, ποδηγετούμενοι από ξένες μυστικές υπηρεσίες και προφανώς μεθυσμένοι από το αλκοόλ και τις διαστρεβλωτικές παραισθήσεις της δημοκρατίας και του μαρξισμού, βάλθηκαν να κλονίσουν έναν ολόκληρο κρατικό μηχανισμό, γεμάτοι μίσος και απαξίωση για όσα αγνά ιδανικά ακόμη τότε έτρεφαν την ελληνική κοινωνία. Οι συγκεκριμένοι άνθρωποι είναι ουσιαστικά και ηθικά άστοχο να αναγορευθούν ήρωες για δύο λόγους: Κατά πρώτον κινήθηκαν εναντίον της εθνικής ιδέας και του συνεκτικού κώδικα της κοινωνίας, με την οποία εκ της γέννας τους συνδέονταν βιολογικά και πνευματικά, καθώς επ᾿ ουδενί δεν εκινήθησαν για την προάσπιση της εθνοφυλετικής ταυτότητος αλλά μάλλον υπεκινούντο από αντιδιαμετρικώς αντίθετα κι αντίρροπα κίνητρα. Κατά δεύτερον ο σκοπός τους υπήρξε και τελικώς κατεδείχθη καθαρά ωφελιμιστικός, αφού εκ των υστέρων παρατηρούμε πως η πλειονότης των ανερματίστων ηγετίσκων της πνευματικώς εις επίπεδον αμοιβάδος κειμένης εξεγέρσεως του πολυτεχνείου απέκτησε και κατά κόρον κατεχράσθη πολιτικές θέσεις και αξιώματα τῇ επικλήσει ανυπάρκτου ηρωικότητος δίκην χρυσόσκονης πασπαλισμένης επάνω σε σωρούς σάπιων φλουδών – και, φυσικῷ τῷ λόγῳ, διέλυσε και κατέλυσε την ελληνικότητα και την ελληνική κοινωνία, καταβαραθρώνοντάς την στα σημερινά αδιέξοδα.
Διότι, όπως πνευματικές είναι οι ρίζες κάθε αληθινής αναγεννήσεως, έτσι και η κατάπτωση και η χρεωκοπία και η πτώση ανάγονται πάντα κι εξιχνιάζονται σε βαθύτερο εσωτερικό επίπεδο, όπου οι αντίστοιχες κινήσεις κι αλλαγές έχουν κατά πολύ προηγηθεί.
Εν κατακλείδι απαιτείται υπέρμετρη αυστηρότητα και επιλεκτικότητα ως προς την ανακήρυξη ηρώων, ώστε να αποφευχθούν αντιιστορικές κι εκτροχιαστικές πλάνες, όπως αυτές που δυστυχώς ταλανίζουν τις μεταπολιτευτικές γενιές των Ελλήνων.
Αντί επιλόγου θα παραθέσουμε μία ρήση του πρίγκηπα του πολέμου, Βαρώνου Von Ungern Sternberg:
‘’Αν ο κόσμος είναι καταδικασμένος στην μετριότητα, αν οι ήρωες δεν είναι τίποτα παραπάνω από αγάλματα και φιγούρες του μύθου, αν η περιπέτεια είναι για τους τρελλούς … – τότε ναι!
… Άς καταδικάσουμε τους εαυτούς μας στην δόξα, ας μετουσιωθούμε σε μύθο και ας γίνουμε τρελλοί· άλλως τε τα πρόβατα είναι ήδη υπεράριθμα!’’.
Πολέμων