Το “¨ΟΧΙ” του Μεταξά στην ιταλική εισβολή του 1940 και τα “ΟΧΙ” που πρέπει να πούμε σήμερα!
Τελευταίως κυκλοφοροῦν συχνὰ μονομερεῖς ἱστορικὲς θεωρήσεις, εἴτε ἐκ κακῆς εἴτε καὶ ἐξ ἀγαθῆς προθέσεως.
Ἕνα ζήτημα ποὺ συνήθως φωτίζεται μονομερῶς ἢ καὶ στρεβλῶς ἀφορᾷ εἰς τὴν στάσιν, τὰ κίνητρα καὶ τὶς προθέσεις τοῦ Ἰωάννου Μεταξᾶ ἐν σχέσει πρὸς τὴν ἐξωτερικὴν πολιτικὴν τῆς Ἑλλάδος ἐν ὄψει καὶ διαρκοῦντος τοῦ Β΄ΠΠ. Κατὰ πόσον εἶχεν ὁ ἴδιος πράγματι τὴν δυνατότητα χαράξεώς της ὑπὸ τὴν βαρειὰ σκιὰ τοῦ ἀπολύτως ἀγγλοδούλου παλατιοῦ καὶ τῶν συναφῶν του κέντρων;
Ἂν ἀπεδείχθη ἀνίκανος νὰ ἀναγνωρίσῃ πλήρως τὸν κοσμοϊστορικὸ χαρακτῆρα καὶ σημασίαν τῆς διαφαινομένης συγκρούσεως καὶ στὴν συλλογιστικήν του ἐκυριάρχησε τελικῶς κάποια στενὴ θεώρησις τῶν τοπικῶν συντεταγμένων τοῦ ζητήματος, ἑνὸς ζητήματος ὅμως μὲ καθοριστικῶς καθολικὰ χαρακτηριστικά, ὅπως μάλιστα ἡ μεταπολεμικὴ περίοδος καὶ δὴ ἡ ἀπερίγραπτη ἔκπτωσις καὶ κατάπτωσις ἐπὶ τῶν ἡμερῶν μας τραγικῶς καὶ μοιραίως καταδεικνύει, δύνανται ἐν τούτοις νὰ τοῦ προσαφθοῦν χαρακτηριστικὰ συγγενῆ πρὸς μειοδοσίαν ἢ καὶ προδοτικὴν ὑποτέλειαν – ἢ μήπως ἁπλῶς ἐπρόκειτο περὶ ἀτελοῦς σταθμίσεως καὶ ἐκτιμήσεως δεδομένων ὡς ἐκ τῆς ἀνεπαρκείας του νὰ δῇ τὴν διαφαινομένην σύγκρουσιν εἰς τὸ ὑψηλόν της ἀληθὲς ἐπίπεδον ἀναφορᾶς, ἐπίπεδον ποὺ κατὰ πολὺ ὑπερέβαινε ἐκεῖνο τῶν παλαιῶν τοπικῶν διακρατικῶν διενέξεων;
Τὸ ζήτημα εἶναι πολυσχιδὲς καὶ περίπλοκον μὲ πολλὰ καὶ ἐν πολλοῖς ἀντιφατικὰ δεδομένα. Ἔχοντας κατὰ τὸ παρελθὸν σαφῶς λάβει θέσιν ἐπικριτικὴν ἔναντι τῆς τελικῆς του στάσεως, τοὐλάχιστον μέχρι τῆς ἐνάρξεως τῆς ἑλληνοϊταλικῆς συρράξεως, ἡ ὁποία βασικὴ θέσις μας καὶ βεβαίως ἰσχύει, ὅμως παρατηροῦντες ἀφ᾿ ἑτέρου μίαν ὑπεραπλουστευτικὴν μονομέρειαν ἐπὶ ἑνὸς τόσον περιπλόκου καὶ πολυσχιδοῦς ἱστορικοῦ θέματος, ζητήσαμε ἀπὸ φίλο ἱστορικὸ νὰ παραθέσῃ κάποια ἱστορικὰ στοιχεῖα πού, παρ᾿ ὅτι βεβαίως δὲν εἶναι πλήρη, τείνουν ὅμως νὰ ἀποκαταστήσουν μίαν πιστωτέραν εἰκόνα τῆς ἱστορικῆς ἀληθείας ὡς πρὸς τὸ σπουδαῖον αὐτὸ ζήτημα.