Μία σημαντική απώλεια έγινε γνωστή προ ημερών (18.11.2021), αφορώσα στον χώρο του ελληνικού πολιτισμού. Απεβίωσε σε ηλικία 75 ετών η διεθνούς φήμης, σπουδαία Ελληνίδα μεσόφωνος, επί πολλά έτη καθηγήτρια και αντιπρύτανις στην φημισμένη Μουσική Ακαδημία του Μονάχου διατελέσασα, Δάφνη Ευαγγελάτου. Η διεθνώς καταξιωμένη μουσικός ερμήνευσε σημαντικά έργα των κορυφαίων ευρωπαίων συνθετών και συνέπραξε με τις σπουδαιότερες ορχήστρες παγκοσμίως. Έχοντας μεγάλο ρεπερτόριο, το οποίο περιελάμβανε και πολλά ελληνικά έργα, η Δάφνη Ευαγγελάτου ερμήνευσε πρωταγωνιστικούς ρόλους σε πολύ σημαντικές λυρικές σκηνές. Ως ελάχιστο φόρο τιμής στην Δάφνη Ευαγγελάτου, παραπέμπουμε στην συγκλονιστική καταγραφή της στο yutube (από το 1987, στην μακρινή Ιαπωνία), όπου ερμηνεύει τα μαγευτικά “Μαγιοβότανα” του Μ. Καλομοίρη σε στίχους Κωστή Παλαμά: https://www.youtube.com/watch?v=nGRqEScKSVY&list=RDnGRqEScKSVY&index=3
Η εκπομπή, την οποία επιμελήθηκε και παρουσιάζει η ερμηνεύτρια και ερευνήτρια του δημοτικού τραγουδιού Δόμνα Σαμίου, αναφέρεται στα τραγούδια της Επανάστασης του 1821 που παρουσιάζονται εκτελεσμένα με τη χρήση μουσικών οργάνων της εποχής.
Παρέχονται στοιχεία για τα κλέφτικα τραγούδια κατά την επαναστατική δράση των κλεφτών και των αρματολών, για τη μουσική της περιόδου του Αγώνα της Ανεξαρτησίας και το ρόλο της, καθώς και για το είδος των μουσικών οργάνων με τα οποία ψυχαγωγούνταν οι οπλαρχηγοί σε στιγμές ανάπαυλας όπως, το λαούτο, ο ταμπουράς, η φλογέρα. Πολλοί από τους αγωνιστές του ’21 ήξεραν κι έπαιζαν παραδοσιακά μουσικά όργανα. Μάλιστα, στην εκπομπή παρουσιάζεται ο ταμπουράς του Μακρυγιάννη που φυλάσσεται στο Ιστορικό Εθνολογικό Μουσείο. Σύμφωνα με τα απομνημονεύματά του κατά την πολιορκία της Ακρόπολης από τον Κιουταχή το 1826, αυτοσχεδίασε κι έπαιξε με τον ταμπουρά του το θρυλικό μοιρολόι «Ο ήλιος εβασίλεψε», το οποίο ακούγεται στην εκπομπή.
Γνωρίζουμε την ιστορία των τραγουδιών αυτών, τα οποία έπλαθαν οι αγωνιστές ή προσάρμοζαν υπάρχοντα μοτίβα της δημοτικής ποίησης και πρόσθεταν και δικούς τους στίχους. Στην εκπομπή, παρουσιάζονται τραγούδια γραμμένα από τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον λαϊκό ποιητή Παναγιώτη Κάλα ή Τσοπανάκο από τη Δημητσάνα, τον Μεσολογγίτη Στασινό Μικρούλη και τον πρόδρομο της Επανάστασης Ρήγα Φεραίο. Τέτοια είναι τα εξής: «Καλά τρώμε και πίνουμε», «Στα Τρίκορφα μες στην κορφή», «Να μουν πουλί να πέταγα», «Θούριος του Ρήγα», «Μεσ’ του Γέροντα τον κάβο» . Τραγουδούν οι: Χρήστος Πανούτσος, ο Δημήτρης Βάγιας και Λάμπρος Παπαθανασίου ενώ τα παραδοσιακά μουσικά όργανα της εποχής παίζουν οι οργανοπαίχτες: Πέτρος Καλύβας (ταμπουρά), Παναγιώτης Μπέκος (πίπιζα), Χαράλαμπος Γιαννόπουλος (φλογέρα), Δημήτρης Καλύβας (νταούλι), Γιώργος Τράκης (λαούτο), Νίκος Στεφανίδης (λύρα), Γιακουμής Καλύβας (τουμπελέκι).
Τα κείμενα των τραγουδιών και οι μελωδίες τους αντλήθηκαν από το υλικό της Συλλογής του Νικολάου Πολίτη και του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών.